ใ๊น์ผ์ฑ ์ ์งใ,ใ๋ฐํ์ ์ ์งใ์ ์์ด๋ ใ์ด์น๋ง ์ ์งใ์ ์๋ค
์ญ์ฌ์ ์น์์ ๋ฒ์ด๋ ์ธ๋ฌธํ์ ์ ๊ทผ ํ์
์ฐ์์ผ๋ก ๋ง๋ค๊ธฐ ์์ ๊ณต๊ณผ๋ฅผ ๊ณต์ ํ๊ฒ ์ญ์ฌํํ๋ ๋ฐ ๊ด์ฌ ๊ฐ์ ธ์ผ
1. ์ ์น์์ ์ญ์ฌ๋ก
์ด์น๋ง(1875~1965)๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ(1917~1979)์ ๋ํ ์ ์ฆ์ ์ ์น์ ๋์์ ํ์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ ์ญ์ฌ์ ์น๋ ํจ๋ ฅ์ ์๊ณ ์๋ค. ๋ ์ธ๋ฌผ์ด ์ง๋ ์ ์น์ ์์ง์ฑ์ ํ์ค์ ์น๋ก ํธ๋ช ๅผๅํ๊ธฐ ์์ ๊ทธ๋ค์ด ์ด์๋ ์๋ ์์ผ๋ก ๋๋๋ ค “์ฌ๋งฅ๋ฝํrecontextualization" ํด ๋ณด๋ ค๋ ๋ ธ๋ ฅ์ด ํ์ํ๋ค. ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๊ณต๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋ก ์ฌ์กฐ๋ช ํ๊ณ , ์์๋ ๊ทธ๋๋ก ๊ธฐ๋กํ๋ ์์ ์์ด ๋ํ์ ๊ตญ๋ถํฐ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ์์ ์ ๋ถ๋ฅผ ๊ฑฐ์ณ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ ์ด๋ฅด๋ ํ๊ตญ์ ๊ทผํ๋์ฌ๋ฅผ ๊ตญ์ ์ฌํ์์ ์ค๋ช ํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
๋ ์ธ๋ฌผ์ ๋ํ ํ๊ฐ๊ฐ ์ผ๋ง๋ ์ผ์ฒํ ํ ๋ ์์ ๊ธฐ์ดํ๊ณ ์๋๊ฐ๋ ๋ ์ธ๋ฌผ์ ์ ์์ ๋ํ ๋ถ์๋ถํฐ ์ ๋๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง์ง ์์๋ค๋ ์ ์์๋ถํฐ ๋๋ฌ๋๋ค. ์ด๋ค ์ธ๋ฌผ์ ๋นํํ๊ธฐ ์ํด์๋ผ๋ ๊ทธ์ ์ ์๋ถํฐ ์ฝ์ด๋ณด๋ ๊ฒ์ด ์์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด์น๋ง์ด๋ ๋ฐ์ ํฌ์ ๋ํด ๋นํ์ ๊ธฐ์ต์ ์ฌ์์๋ง ๊ณจ๋ชฐํ๋ ๊ธฐ์ต์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ๊ทธ์ ์ ์๋ค์ ํต๋ ํ ํ์ ์ ์ฐพ์๋ณผ ์ ์๋ค.
ํนํ, ์ด๋ฏธ ๊ณจ๋ํ์ด ๋ ์ด์น๋ง์ ์ ์๋ค์ ์ง๋์ฑํ ใ์ฐ๋จ ์ด์น๋ง ์ ์งใ์ ์๊ฐ์กฐ์ฐจ ๋์ง ๋ชปํ ์ํ์ด๋ค. ํ๋ฌธ์ ์์ ๋ฅผ ๋๋ฆฌ๋ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ๋์๊ด๋ค์ ใ๊น์ผ์ฑ์ ์งใ,ใ๋ฐํ์์ ์งใ์ ์์ด๋ใ์ด์น๋ง ์ ์งใ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ด๊ฒ์ด ๋น๋จ ์ด์น๋ง์ ๋ํ ๊ธฐ์ต์ ์ง์ฐ๊ณ ์ ํ๋ ๋ฐ-์ด์น๋ง ์ฑํฅ์ ์ ๊ถ๋ค ํ์ผ๊น? ๋ ์ค๋ ์ง๊ถํ๋ ์ญ๋ ๋ณด์์ ๊ถ, ์ด์น๋ง์ด ์ ๋ํ๋ ์์ ์์ฅ ๊ฒฝ์ ์ฒด์ ๋ฅผ ๋ณด์ํ๊ฒ ๋ค๋ ๋ณด์์ฐํ๋ค์ ์ฑ ์์ ์์๊น? ์ด์น๋ง์ด๋ ๋ฐ์ ํฌ๋ฅผ ์ญ์ฌ์ ์น์ ๋์ํ๋ ๋ฐ ๊ธ๊ธํ์ง ์ฐจ๋ถํ ๊ทธ๋ค์ ์ฐ๊ตฌํ์ง ๋ชปํ ๊ฒ์ ์ข์ฐ๊ฐ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง์๋ค. ์ด๊ฒ์ ์ข์ฐ์ ๋ฌธ์ ์ด๊ธฐ ์์ ํ ๋๋ผ์ ๋ฌธํ์ ์์ค์ ํ๊ฐํ๋ ๊ณ ์ ์ ๋ฌธ์ ์ด๋ค.
2. ์ฐ์์์ ์ธ๊ฐ์ผ๋ก
์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ๋ฅผ ์ด๋ค ๋ชฉ์ ์์๋ ์ญ์ฌ์ ์น์ ์ฐ์์ผ๋ก ๋ง๋๋ ๋ฐ๋ง ๊ณจ๋ชฐํ๋ค ๋ณด๋ฉด ๊ทธ๋ค์ ์ธ๊ฐ์ ๋ด๋ฉด์ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ด๋ ค์์ง๋ค. ๊ทธ๋ฐ ์ํ์์ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ ์ด์น๋ง ๋นํ์ด๋ ๋ฐ์ ํฌ ๋นํ์ ์คํ๋ ค ๋์์ ์ ์ง์ ๋ฅํ ์ ์ฒ๋ผ ๋ค๋ฃจ๊ณ ์๋ค๋ ๋๋์ ๋ฐ์ ๋๊ฐ ๋ง๋ค. ๊ทธ๋ค์ด ๋จ๊ธด ๋ ผ์ค, ์ฐ์ค, ์, ์ผ๊ธฐ, ์ธํฐ๋ทฐ ๋ฑ์ ์ฐฌ์ฐฌํ ๋ค์ฌ๋ค๋ด์ผ๋ก์จ ์ธ๊ฐ ์ด์น๋ง, ์ธ๊ฐ ๋ฐ์ ํฌ์ “์์๋ ๊ทธ๋๋ก”์ ์ญ์ฌ๋ฅผ ์ฐจ๋ถํ ์ ๋ฆฌํ๋ ค๋ ๋ ธ๋ ฅ์ด ํ์ํ๋ค. ์ข์ ์ฐ์์ด๋ ๋์ ์ฐ์์ด๋ ๊ทธ๋ค์ ๋ง๋ ์๋ ์์์ ์์ ๋ก์ธ ์ ์๊ธฐ์ ๊ทธ๋ค์ ๋น์ด๋ธ ๊ต์ก๊ณผ์ ์ ๋ํ ์ญ์ฌ์ ๊ณ ์ฐฐ๋ ํ์ํ๋ค. ์ ์น์ ์ฐฌ์ฑ์ด๋ ๋ฐ๋์ ์ฐ์ํ ์์์ ์ธ๊ฐ์ ๋ชจ์ต์ ๊ฐ๋ ค์ง๊ณ , ๋ ๋ค๋ฅธ ์ธ๊ฐ์ด ๋น์ทํ ๊ณผ์ค๋ฅผ ๋ํ์ดํ๋ ๊ฒ์ ๋ง๊ธฐ ์ํ ์ญ์ฌ์ ๊ตํ์ ์ป๊ธฐ๋ ์ด๋ ค์์ง๋ค.
์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๋ํ ์ฐฌ๋ฐ ์ ์ง์์ ํธํฅ๋ ์ ์น์ ํธ๋ช ์ผ๋ก ์ธํด ๊ทธ๋ค์ ์ง๊ถ ์๋์ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ ์ํด ํ์ ํ๋ ์ด๋ค ๋ํ ์ ๋๋ก ํ๊ฐ๋์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ค. ์ด๊ฒ์ ํ๊ตญ ํ๋์ฌ์ ๋ถ๋ถ์ ์ค์ข ์ผ๋ก ์ด์ด์ง๋ค. ๋ฌผ๋ก ๊ฐ์ค์๋ ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ ์ ๋ถ์์ ์ต๊ณ ์ ๋์ ์ ๋ฐ๋ค๊ฐ ์๋ถํ์ฌ ํ์์ ๋ฌปํ ์๋ ์ต๋์ ์ ์ธ๋ฌด์ฅ๊ด ๊ฐ์ ์ธ๋ฌผ๋ ์๋ค.
์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๋ํ ์ ์น์ ์กฐ๋ช ์ ๊ทธ๋ค๊ณผ ํจ๊ป ํ๋ ๋๋ฐ์๋ค๋ง์ ๊ทธ๋ฆผ์ ์์ ๋ฌป์ด๋ฒ๋ฆฌ๊ณ ๋ง์๋ค. ์ค์คํธ๋ฆฌ์์์ ํ์ด๋ ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฑฐ์ณ ํ๊ตญ์ ์๋ ํ๋์ฒด์ค์นด ๋๋๋ผ๋ ์ฌ์ธ์ ์ผ์์ ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ผ์ด๋๊ณ ๊ณ ์ฐฐ๋ ์ ์์ง๋ง, ์ฌ์ฑํ์ ์ผ๋ก๋ ์ด๋ฏผํ์ ์ผ๋ก ์ฌ์กฐ๋ช ๋์ด์ผ ํ๋ค. ๋ฐ์ ํฌ์ ๋์ ํ ์ธก๋ฉด์ ๊ฐ์ธ์ฃผ์๋ค๋ ์์ผ๋ก๋ง ํ๊ฐ๋๊ณค ํ๋ ์ก์์์ ์ธ๋ฌผ์ฌ๋ ๋ ๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์์ ๋ ํ์๊ฐ ์๋ค. ๊ทธ๊ฒ์ด ์ฌ์ฑํ์ด๋ผ๋ ์๋ก์ด ํ๋ฌธ ๋ถ์ผ์ ์ทจ์ง์๋ ๋ถํฉํ ํฐ์ด๋ค.
ํ๊ตญ ์ ์นํ๊ณ๊ฐ ๋ฏธ๊ตญ ์ ์นํ๊ณ๋ณด๋ค ์ด๋ ๋ฏธ๊ตญ ๋ฏผ๊ฐ์ ์ฒด๊ฐ ๊ฐ๋ฐํ SSCI ์์คํ ์ ๋งค๋ชฐ๋จ์ผ๋ก์จ ์ ์น์ง๋์๋ค์ ๋ํ ์ธ๋ฌธํ์ ์ฐ๊ตฌ์ ํ ๋๊ฐ ๋ ๋ถ๋ฐํด์ง๊ณ ๋ง์๋ค. ์ ์น์ ์ธ๋ฌผ์ ๋ํ ์ธ๋ฌธํ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋จ์ํ ์ด๋ฐ ์ ๋ฐ ์ฑ ๋ค์ ๋ง์ด ์ฝ๋ ๊ฒ์๋ง ์๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ์ ์ ์ ์ด๋ถ๋ฒ์์ ๋ฒ์ด๋ ํด๋น ์ธ๋ฌผ์ ๋ด์ฌํ๊ณ ์๋ ์ ์ ์ ๋ํ ์ฌ์ธต์ ์ดํด๋ฅผ ํตํ ์ฐ๊ตฌ, ๊ทธ๋ฌํ ์ดํด๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํด์ฃผ๋ ์ฐ๊ตฌ์ผ ๊ฒ์ด๋ค. ์ง๊ธ์ ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๋ํ ์ญ์ฌ์ ์น์์ ๋ฒ์ด๋ ๊ทธ๋ฐ ์ธ๋ฌธํ์ ์ ๊ทผ์ด ๊ทธ ์ด๋ ๋๋ณด๋ค ํ์ํ ์์ ์ด๋ค.
3. ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๊ท ํ
์์ ์ด ์ฐฌ์ฑํ๊ฑฐ๋ ๋ฐ๋ํ๋ ์ฐ์์ ๋ํ ์ฆ์ค๋ ์ ์ฐฉ๋ณด๋ค ๋ ์ผ์ํ ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ตญ ๋ชจ๋ ์ธ๊ฐ๋ค์ด ์์ํ ์ํ์ง๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฐ์ ์ถ์ข ์๋ค๋ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋์ค์ ๋ง๊ฐ์ด ๋ฐ๋์ ๋์ ๊ฒ๋ง์ ์๋๋ค. ์ ์น์ ์ธ๋ฌผ์ ๊ฒฐ์ฝ ์ ็ฅ์ด ์๋๊ธฐ์ ๊ณผ์ค๊ฐ ์๊ธฐ ๋ง๋ จ์ด๊ณ , ๊ทธ๋ฐ ๊ณผ์ค์ ๋ํ ํธ๋ผ์ฐ๋ง๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์๋ ์ด๋ค์๊ฒ ๋ง๊ฐ์ ์น์ ์ ๊ณผ์ ์ด๊ธฐ๋ ํ๋ค.
๋ฌธ์ ๋ ๊ธฐ์ต์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ ์ํด ์คํ๋ ค ์กฐ์ฅ๋๊ณ ์๋ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๋ถ๊ท ํ์ด๋ค. ์ผ๋ฐ ๋์ค์๊ฒ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๊ณต์ ์ฑ์ ์๊ตฌํ๋ ๊ฒ์ ์ธ์ ๋ ์ด๋ ค์ด ์ผ์ด์๋ค. ๊ทธ๋์ ๋์ค์๊ฒ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ์๋น์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํด์ฃผ๋ ๊ธฐ์ต์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ํ์ํ๊ณ , ๊ณ ๋ ์ฌํ์์๋ ์ ์ฌ์ฅ๋ค์ด ๊ทธ๋ฐ ์ญํ ์ ๋งก์๋ค. ์ค๋๋ ์๋ ๊ตญ๋ฏผ์ธ๊ธ์ผ๋ก ์ด์๋๋ ๊ธฐ์ต ๊ด๋ จ ๊ธฐ๊ด๋ค, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ง์์ธ๋ค์ด ๊ทธ๋ฐ ์ญํ ์ ๋ด๋นํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๊ธฐ์ต์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ๊ท ํ์ฑ์ ์์คํ ๋, ๊ทธ ์ฌํ์ ๋ฏธ๋๋ ์์ธํ๋ค.
‘ํํด๋ฅผ ์ํ ์ญ์ฌ,’ ‘ํต์ผ์ ์ํ ์ญ์ฌ’๋ผ๋ ๋ช ๋ชฉ์ผ๋ก ๊น์ผ์ฑ๊ณผ ๋ง์ค์ฉ๋ฅ์ด๋ผ๋ ์ฐ์์ ๋ํ ๊ฒฝ๋ฐฐ๋ ์กฐ์ฅํ๋ฉด์, ๊ทธ๋ค์ ๊ณต์ฐ์ฃผ์์ ํญ๋ ฅ์ ๋ง์ ์ธ์์ผ ํ๋ ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๊ณผ์ค์ ๋ํ ๊ธฐ์ต๋ง์ ๋ถ๊ฐ์์ผ ์ฆ์ค์ ์ฐ์์ผ๋ก๋ง ๋ง๋ค๊ณ ์ ํ๋ฉด ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ๋ด์์ ๊ทธ๋ค๊ณผ ๊ฒฝ์ํ๋ ์ธ๋ฌผ๋ค์ด ์กด๋ฆฝํ ๊ธฐ๋ฐ๋ ํ๋ค๋ฆฌ๊ฒ ๋๋ค.
2014๋ ์ ๋ฐ๋ฐํ ์ธ์ํธ ์ฐธ์ฌ๋ ํ๊ตญ์ธ๋ค์๊ฒ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๊ท ํ์ด ์ง๋๋ ์ ์น์ ์ค์์ฑ์ ๋ํด ๋ค์ ํ๋ฒ ์ผ๊นจ์์ฃผ์๋ค. ์ธ์์ด ํ๋ฅด๋ฉด ์ธ๊ณ์ ์ฌ๊ฑด์ด๋ ์ญ์ฌ์ ์ธ๋ฌผ๋ค๋ ์ ์ฐจ ์ํ์ง๋ค. ์ 2์ฐจ ์ธ๊ณ๋์ ์ 5์ฒ๋ง ์ด์์ด ์ฃฝ์๋ค๋ ์ฌ์ค, ํํ์ฒ๊ตญ์ ๋ด๊ธฐ ๊ธฐ๊ฐ ์ค์ ์ 2์ฐจ ์ธ๊ณ๋์ ์ ๋ฒ๊ธ๊ฐ๋ ํฌ์์๊ฐ ์์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ์ํ์ง๊ณ ์๋ค. ์์ ๋ ์ ํ๋ ์ํ์ง๋ค. ์ฌ์ค ๋ชจ๋ ๋น๊ทน๊ณผ ์ ํ์ ๋ค ๊ธฐ์ตํ๋ฉด ์ด๋ป๊ฒ ์ธ๋ฅ๊ฐ ํธ๋ผ์ฐ๋ง์์ ๋ฒ์ด๋ฌ์ ๊ฒ์ธ๊ฐ?
๋ฌธ์ ๋ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๊ท ํ์ด๋ค. ๋ ์์ ์ ์น์ ์ด๋ฒคํธ๋ฅผ ์ํด ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ๋ฅผ ์ ์ ์ ์ฐ์์ด๋ ์ฆ์ค์ ์ฐ์์ผ๋ก ๋ง๋ค๊ธฐ ์์ ๊ทธ๋ค์ ๊ณต๊ณผ๋ฅผ ๊ณต์ ํ๊ฒ ์ญ์ฌํํ๋ ์์ ์ ์ข ๋ ๊ด์ฌ์ ๊ฐ์ ธ์ผ ํ๋ค. ๊ทธ๋์ผ๋ง ๊ทธ๋ค์ ๋ผ์ด๋ฒ๋ค์ ๋ ์ค๋ ๊ธฐ์ตํ๊ณ ์ถ์ดํ๋ ์๋ง๋ ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ์ด๋ฃจ์ด์ง ๊ฒ์ด๋ค.
ใ๊น์ผ์ฑ ์ ์งใ,ใ๋ฐํ์ ์ ์งใ์ ์์ด๋ ใ์ด์น๋ง ์ ์งใ์ ์๋ค
์ญ์ฌ์ ์น์์ ๋ฒ์ด๋ ์ธ๋ฌธํ์ ์ ๊ทผ ํ์
์ฐ์์ผ๋ก ๋ง๋ค๊ธฐ ์์ ๊ณต๊ณผ๋ฅผ ๊ณต์ ํ๊ฒ ์ญ์ฌํํ๋ ๋ฐ ๊ด์ฌ ๊ฐ์ ธ์ผ
1. ์ ์น์์ ์ญ์ฌ๋ก
์ด์น๋ง(1875~1965)๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ(1917~1979)์ ๋ํ ์ ์ฆ์ ์ ์น์ ๋์์ ํ์ฉํ๊ณ ์ ํ๋ ์ญ์ฌ์ ์น๋ ํจ๋ ฅ์ ์๊ณ ์๋ค. ๋ ์ธ๋ฌผ์ด ์ง๋ ์ ์น์ ์์ง์ฑ์ ํ์ค์ ์น๋ก ํธ๋ช ๅผๅํ๊ธฐ ์์ ๊ทธ๋ค์ด ์ด์๋ ์๋ ์์ผ๋ก ๋๋๋ ค “์ฌ๋งฅ๋ฝํrecontextualization" ํด ๋ณด๋ ค๋ ๋ ธ๋ ฅ์ด ํ์ํ๋ค. ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๊ณต๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ๊ด์ ์ผ๋ก ์ฌ์กฐ๋ช ํ๊ณ , ์์๋ ๊ทธ๋๋ก ๊ธฐ๋กํ๋ ์์ ์์ด ๋ํ์ ๊ตญ๋ถํฐ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ์์ ์ ๋ถ๋ฅผ ๊ฑฐ์ณ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ ์ด๋ฅด๋ ํ๊ตญ์ ๊ทผํ๋์ฌ๋ฅผ ๊ตญ์ ์ฌํ์์ ์ค๋ช ํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
๋ ์ธ๋ฌผ์ ๋ํ ํ๊ฐ๊ฐ ์ผ๋ง๋ ์ผ์ฒํ ํ ๋ ์์ ๊ธฐ์ดํ๊ณ ์๋๊ฐ๋ ๋ ์ธ๋ฌผ์ ์ ์์ ๋ํ ๋ถ์๋ถํฐ ์ ๋๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง์ง ์์๋ค๋ ์ ์์๋ถํฐ ๋๋ฌ๋๋ค. ์ด๋ค ์ธ๋ฌผ์ ๋นํํ๊ธฐ ์ํด์๋ผ๋ ๊ทธ์ ์ ์๋ถํฐ ์ฝ์ด๋ณด๋ ๊ฒ์ด ์์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด์น๋ง์ด๋ ๋ฐ์ ํฌ์ ๋ํด ๋นํ์ ๊ธฐ์ต์ ์ฌ์์๋ง ๊ณจ๋ชฐํ๋ ๊ธฐ์ต์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ๊ทธ์ ์ ์๋ค์ ํต๋ ํ ํ์ ์ ์ฐพ์๋ณผ ์ ์๋ค.
ํนํ, ์ด๋ฏธ ๊ณจ๋ํ์ด ๋ ์ด์น๋ง์ ์ ์๋ค์ ์ง๋์ฑํ ใ์ฐ๋จ ์ด์น๋ง ์ ์งใ์ ์๊ฐ์กฐ์ฐจ ๋์ง ๋ชปํ ์ํ์ด๋ค. ํ๋ฌธ์ ์์ ๋ฅผ ๋๋ฆฌ๋ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ๋์๊ด๋ค์ ใ๊น์ผ์ฑ์ ์งใ,ใ๋ฐํ์์ ์งใ์ ์์ด๋ใ์ด์น๋ง ์ ์งใ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ด๊ฒ์ด ๋น๋จ ์ด์น๋ง์ ๋ํ ๊ธฐ์ต์ ์ง์ฐ๊ณ ์ ํ๋ ๋ฐ-์ด์น๋ง ์ฑํฅ์ ์ ๊ถ๋ค ํ์ผ๊น? ๋ ์ค๋ ์ง๊ถํ๋ ์ญ๋ ๋ณด์์ ๊ถ, ์ด์น๋ง์ด ์ ๋ํ๋ ์์ ์์ฅ ๊ฒฝ์ ์ฒด์ ๋ฅผ ๋ณด์ํ๊ฒ ๋ค๋ ๋ณด์์ฐํ๋ค์ ์ฑ ์์ ์์๊น? ์ด์น๋ง์ด๋ ๋ฐ์ ํฌ๋ฅผ ์ญ์ฌ์ ์น์ ๋์ํ๋ ๋ฐ ๊ธ๊ธํ์ง ์ฐจ๋ถํ ๊ทธ๋ค์ ์ฐ๊ตฌํ์ง ๋ชปํ ๊ฒ์ ์ข์ฐ๊ฐ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง์๋ค. ์ด๊ฒ์ ์ข์ฐ์ ๋ฌธ์ ์ด๊ธฐ ์์ ํ ๋๋ผ์ ๋ฌธํ์ ์์ค์ ํ๊ฐํ๋ ๊ณ ์ ์ ๋ฌธ์ ์ด๋ค.
2. ์ฐ์์์ ์ธ๊ฐ์ผ๋ก
์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ๋ฅผ ์ด๋ค ๋ชฉ์ ์์๋ ์ญ์ฌ์ ์น์ ์ฐ์์ผ๋ก ๋ง๋๋ ๋ฐ๋ง ๊ณจ๋ชฐํ๋ค ๋ณด๋ฉด ๊ทธ๋ค์ ์ธ๊ฐ์ ๋ด๋ฉด์ ์ ๊ทผํ๊ธฐ ์ด๋ ค์์ง๋ค. ๊ทธ๋ฐ ์ํ์์ ์ด๋ฃจ์ด์ง๋ ์ด์น๋ง ๋นํ์ด๋ ๋ฐ์ ํฌ ๋นํ์ ์คํ๋ ค ๋์์ ์ ์ง์ ๋ฅํ ์ ์ฒ๋ผ ๋ค๋ฃจ๊ณ ์๋ค๋ ๋๋์ ๋ฐ์ ๋๊ฐ ๋ง๋ค. ๊ทธ๋ค์ด ๋จ๊ธด ๋ ผ์ค, ์ฐ์ค, ์, ์ผ๊ธฐ, ์ธํฐ๋ทฐ ๋ฑ์ ์ฐฌ์ฐฌํ ๋ค์ฌ๋ค๋ด์ผ๋ก์จ ์ธ๊ฐ ์ด์น๋ง, ์ธ๊ฐ ๋ฐ์ ํฌ์ “์์๋ ๊ทธ๋๋ก”์ ์ญ์ฌ๋ฅผ ์ฐจ๋ถํ ์ ๋ฆฌํ๋ ค๋ ๋ ธ๋ ฅ์ด ํ์ํ๋ค. ์ข์ ์ฐ์์ด๋ ๋์ ์ฐ์์ด๋ ๊ทธ๋ค์ ๋ง๋ ์๋ ์์์ ์์ ๋ก์ธ ์ ์๊ธฐ์ ๊ทธ๋ค์ ๋น์ด๋ธ ๊ต์ก๊ณผ์ ์ ๋ํ ์ญ์ฌ์ ๊ณ ์ฐฐ๋ ํ์ํ๋ค. ์ ์น์ ์ฐฌ์ฑ์ด๋ ๋ฐ๋์ ์ฐ์ํ ์์์ ์ธ๊ฐ์ ๋ชจ์ต์ ๊ฐ๋ ค์ง๊ณ , ๋ ๋ค๋ฅธ ์ธ๊ฐ์ด ๋น์ทํ ๊ณผ์ค๋ฅผ ๋ํ์ดํ๋ ๊ฒ์ ๋ง๊ธฐ ์ํ ์ญ์ฌ์ ๊ตํ์ ์ป๊ธฐ๋ ์ด๋ ค์์ง๋ค.
์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๋ํ ์ฐฌ๋ฐ ์ ์ง์์ ํธํฅ๋ ์ ์น์ ํธ๋ช ์ผ๋ก ์ธํด ๊ทธ๋ค์ ์ง๊ถ ์๋์ ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ ์ํด ํ์ ํ๋ ์ด๋ค ๋ํ ์ ๋๋ก ํ๊ฐ๋์ง ๋ชปํ๊ณ ์๋ค. ์ด๊ฒ์ ํ๊ตญ ํ๋์ฌ์ ๋ถ๋ถ์ ์ค์ข ์ผ๋ก ์ด์ด์ง๋ค. ๋ฌผ๋ก ๊ฐ์ค์๋ ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ ์ ๋ถ์์ ์ต๊ณ ์ ๋์ ์ ๋ฐ๋ค๊ฐ ์๋ถํ์ฌ ํ์์ ๋ฌปํ ์๋ ์ต๋์ ์ ์ธ๋ฌด์ฅ๊ด ๊ฐ์ ์ธ๋ฌผ๋ ์๋ค.
์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๋ํ ์ ์น์ ์กฐ๋ช ์ ๊ทธ๋ค๊ณผ ํจ๊ป ํ๋ ๋๋ฐ์๋ค๋ง์ ๊ทธ๋ฆผ์ ์์ ๋ฌป์ด๋ฒ๋ฆฌ๊ณ ๋ง์๋ค. ์ค์คํธ๋ฆฌ์์์ ํ์ด๋ ๋ฏธ๊ตญ์ ๊ฑฐ์ณ ํ๊ตญ์ ์๋ ํ๋์ฒด์ค์นด ๋๋๋ผ๋ ์ฌ์ธ์ ์ผ์์ ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ผ์ด๋๊ณ ๊ณ ์ฐฐ๋ ์ ์์ง๋ง, ์ฌ์ฑํ์ ์ผ๋ก๋ ์ด๋ฏผํ์ ์ผ๋ก ์ฌ์กฐ๋ช ๋์ด์ผ ํ๋ค. ๋ฐ์ ํฌ์ ๋์ ํ ์ธก๋ฉด์ ๊ฐ์ธ์ฃผ์๋ค๋ ์์ผ๋ก๋ง ํ๊ฐ๋๊ณค ํ๋ ์ก์์์ ์ธ๋ฌผ์ฌ๋ ๋ ๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ์์ ๋ ํ์๊ฐ ์๋ค. ๊ทธ๊ฒ์ด ์ฌ์ฑํ์ด๋ผ๋ ์๋ก์ด ํ๋ฌธ ๋ถ์ผ์ ์ทจ์ง์๋ ๋ถํฉํ ํฐ์ด๋ค.
ํ๊ตญ ์ ์นํ๊ณ๊ฐ ๋ฏธ๊ตญ ์ ์นํ๊ณ๋ณด๋ค ์ด๋ ๋ฏธ๊ตญ ๋ฏผ๊ฐ์ ์ฒด๊ฐ ๊ฐ๋ฐํ SSCI ์์คํ ์ ๋งค๋ชฐ๋จ์ผ๋ก์จ ์ ์น์ง๋์๋ค์ ๋ํ ์ธ๋ฌธํ์ ์ฐ๊ตฌ์ ํ ๋๊ฐ ๋ ๋ถ๋ฐํด์ง๊ณ ๋ง์๋ค. ์ ์น์ ์ธ๋ฌผ์ ๋ํ ์ธ๋ฌธํ์ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋จ์ํ ์ด๋ฐ ์ ๋ฐ ์ฑ ๋ค์ ๋ง์ด ์ฝ๋ ๊ฒ์๋ง ์๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ์ ์ ์ ์ด๋ถ๋ฒ์์ ๋ฒ์ด๋ ํด๋น ์ธ๋ฌผ์ ๋ด์ฌํ๊ณ ์๋ ์ ์ ์ ๋ํ ์ฌ์ธต์ ์ดํด๋ฅผ ํตํ ์ฐ๊ตฌ, ๊ทธ๋ฌํ ์ดํด๋ฅผ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํด์ฃผ๋ ์ฐ๊ตฌ์ผ ๊ฒ์ด๋ค. ์ง๊ธ์ ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๋ํ ์ญ์ฌ์ ์น์์ ๋ฒ์ด๋ ๊ทธ๋ฐ ์ธ๋ฌธํ์ ์ ๊ทผ์ด ๊ทธ ์ด๋ ๋๋ณด๋ค ํ์ํ ์์ ์ด๋ค.
3. ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๊ท ํ
์์ ์ด ์ฐฌ์ฑํ๊ฑฐ๋ ๋ฐ๋ํ๋ ์ฐ์์ ๋ํ ์ฆ์ค๋ ์ ์ฐฉ๋ณด๋ค ๋ ์ผ์ํ ๊ฒ์ ๊ฒฐ๊ตญ ๋ชจ๋ ์ธ๊ฐ๋ค์ด ์์ํ ์ํ์ง๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ฐ์ ์ถ์ข ์๋ค๋ ๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋์ค์ ๋ง๊ฐ์ด ๋ฐ๋์ ๋์ ๊ฒ๋ง์ ์๋๋ค. ์ ์น์ ์ธ๋ฌผ์ ๊ฒฐ์ฝ ์ ็ฅ์ด ์๋๊ธฐ์ ๊ณผ์ค๊ฐ ์๊ธฐ ๋ง๋ จ์ด๊ณ , ๊ทธ๋ฐ ๊ณผ์ค์ ๋ํ ํธ๋ผ์ฐ๋ง๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์๋ ์ด๋ค์๊ฒ ๋ง๊ฐ์ ์น์ ์ ๊ณผ์ ์ด๊ธฐ๋ ํ๋ค.
๋ฌธ์ ๋ ๊ธฐ์ต์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ ์ํด ์คํ๋ ค ์กฐ์ฅ๋๊ณ ์๋ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๋ถ๊ท ํ์ด๋ค. ์ผ๋ฐ ๋์ค์๊ฒ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๊ณต์ ์ฑ์ ์๊ตฌํ๋ ๊ฒ์ ์ธ์ ๋ ์ด๋ ค์ด ์ผ์ด์๋ค. ๊ทธ๋์ ๋์ค์๊ฒ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ์๋น์ค๋ฅผ ์ ๊ณตํด์ฃผ๋ ๊ธฐ์ต์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ํ์ํ๊ณ , ๊ณ ๋ ์ฌํ์์๋ ์ ์ฌ์ฅ๋ค์ด ๊ทธ๋ฐ ์ญํ ์ ๋งก์๋ค. ์ค๋๋ ์๋ ๊ตญ๋ฏผ์ธ๊ธ์ผ๋ก ์ด์๋๋ ๊ธฐ์ต ๊ด๋ จ ๊ธฐ๊ด๋ค, ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ง์์ธ๋ค์ด ๊ทธ๋ฐ ์ญํ ์ ๋ด๋นํ๋ค. ๊ทธ๋ฐ ๊ธฐ์ต์ ๋ฌธ๊ฐ๋ค์ด ๊ท ํ์ฑ์ ์์คํ ๋, ๊ทธ ์ฌํ์ ๋ฏธ๋๋ ์์ธํ๋ค.
‘ํํด๋ฅผ ์ํ ์ญ์ฌ,’ ‘ํต์ผ์ ์ํ ์ญ์ฌ’๋ผ๋ ๋ช ๋ชฉ์ผ๋ก ๊น์ผ์ฑ๊ณผ ๋ง์ค์ฉ๋ฅ์ด๋ผ๋ ์ฐ์์ ๋ํ ๊ฒฝ๋ฐฐ๋ ์กฐ์ฅํ๋ฉด์, ๊ทธ๋ค์ ๊ณต์ฐ์ฃผ์์ ํญ๋ ฅ์ ๋ง์ ์ธ์์ผ ํ๋ ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ์ ๊ณผ์ค์ ๋ํ ๊ธฐ์ต๋ง์ ๋ถ๊ฐ์์ผ ์ฆ์ค์ ์ฐ์์ผ๋ก๋ง ๋ง๋ค๊ณ ์ ํ๋ฉด ๋ํ๋ฏผ๊ตญ ๋ด์์ ๊ทธ๋ค๊ณผ ๊ฒฝ์ํ๋ ์ธ๋ฌผ๋ค์ด ์กด๋ฆฝํ ๊ธฐ๋ฐ๋ ํ๋ค๋ฆฌ๊ฒ ๋๋ค.
2014๋ ์ ๋ฐ๋ฐํ ์ธ์ํธ ์ฐธ์ฌ๋ ํ๊ตญ์ธ๋ค์๊ฒ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๊ท ํ์ด ์ง๋๋ ์ ์น์ ์ค์์ฑ์ ๋ํด ๋ค์ ํ๋ฒ ์ผ๊นจ์์ฃผ์๋ค. ์ธ์์ด ํ๋ฅด๋ฉด ์ธ๊ณ์ ์ฌ๊ฑด์ด๋ ์ญ์ฌ์ ์ธ๋ฌผ๋ค๋ ์ ์ฐจ ์ํ์ง๋ค. ์ 2์ฐจ ์ธ๊ณ๋์ ์ 5์ฒ๋ง ์ด์์ด ์ฃฝ์๋ค๋ ์ฌ์ค, ํํ์ฒ๊ตญ์ ๋ด๊ธฐ ๊ธฐ๊ฐ ์ค์ ์ 2์ฐจ ์ธ๊ณ๋์ ์ ๋ฒ๊ธ๊ฐ๋ ํฌ์์๊ฐ ์์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ์ํ์ง๊ณ ์๋ค. ์์ ๋ ์ ํ๋ ์ํ์ง๋ค. ์ฌ์ค ๋ชจ๋ ๋น๊ทน๊ณผ ์ ํ์ ๋ค ๊ธฐ์ตํ๋ฉด ์ด๋ป๊ฒ ์ธ๋ฅ๊ฐ ํธ๋ผ์ฐ๋ง์์ ๋ฒ์ด๋ฌ์ ๊ฒ์ธ๊ฐ?
๋ฌธ์ ๋ ๊ธฐ์ต๊ณผ ๋ง๊ฐ์ ๊ท ํ์ด๋ค. ๋ ์์ ์ ์น์ ์ด๋ฒคํธ๋ฅผ ์ํด ์ด์น๋ง๊ณผ ๋ฐ์ ํฌ๋ฅผ ์ ์ ์ ์ฐ์์ด๋ ์ฆ์ค์ ์ฐ์์ผ๋ก ๋ง๋ค๊ธฐ ์์ ๊ทธ๋ค์ ๊ณต๊ณผ๋ฅผ ๊ณต์ ํ๊ฒ ์ญ์ฌํํ๋ ์์ ์ ์ข ๋ ๊ด์ฌ์ ๊ฐ์ ธ์ผ ํ๋ค. ๊ทธ๋์ผ๋ง ๊ทธ๋ค์ ๋ผ์ด๋ฒ๋ค์ ๋ ์ค๋ ๊ธฐ์ตํ๊ณ ์ถ์ดํ๋ ์๋ง๋ ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ์ด๋ฃจ์ด์ง ๊ฒ์ด๋ค.
